ΕΝΟΡΙΑΚΟ ΕΡΓΟ

---

Θ Ε Μ Α : “ΙΕΡΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ”

Οι χριστιανοί, όπως και οι Ιουδαίοι, συνήθιζαν να προσεύχονται σε ορισμένες ώρες του εικοσιτετραώρου. Η ιδιωτική αυτή προσευχή, που γινόταν ελεύθερα και ως επί το πλείστον αυτοσχέδια, πήρε τη μορφή ακολουθιών, δηλαδή προσευχών που είχαν συγκεκριμένο περιεχόμενο και γινόταν στους ναούς από ολόκληρη τη χριστιανική κοινότητα. Έτσι σιγά-σιγά, συγκροτήθηκε σύστημα καθημερινών ιερών ακολουθιών, που ονομάζονται “ακολουθίες του νυχθημέρου”. “Νυχθήμερο” ονομάζεται ο κύκλος του εικοσιτετραώρου, επειδή, κατά το ιουδαϊκό σύστημα καταμετρήσεως του χρόνου, πρώτη θεωρείται η νύχτα, (νύχτα-ημέρα). Αντίθετα στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, πρώτη υπολογίζεται η ημέρα, γι’ αυτό μιλούμε για “ημερονύκτιο”, (ημέρα-νύχτα). Ως προς τον τρόπο υπολογισμού των ωρών, ακολουθείται ο αρχαίος τρόπος καταμετρήσεώς τους, που ισχύει ως σήμερα στο Άγιο Όρος. Αφετηρία λαμβάνεται η δύση του ηλίου, (δωδεκάτη ώρα της ημέρας) ή η ανατολή του ηλίου, (δωδεκάτη της νυκτός). Επομένως, έκτη ώρα της νυκτός είναι το μεσονύκτιο, έκτη δε ώρα της ημέρας η μεσημβρία. Η αντιστοιχία με τον σημερινό τρόπο καταμετρήσεως των ωρών, που γίνεται με βάση το μεσονύκτιο, δεν είναι δυνατόν να είναι σταθερή. Στις περιπτώσεις πάντως ισημερίας, με σημείο αναφοράς την ανατολή του ηλίου στις 6 το πρωί, η πρώτη ώρα συμπίπτει με την 7η πρωινή, η τρίτη, με την 9 π.μ., η έκτη, με την 12η μεσημβρινή, η ενάτη με την 3 μ.μ..
Η προσευχή του χριστιανού, πρέπει να είναι συνεχής και αδιάλειπτος. Όπως δεν περνάει λεπτό της ώρας, χωρίς ο άνθρωπος να αναπνεύσει, έτσι δεν πρέπει να περνάει λεπτό της ώρας, χωρίς ο άνθρωπος να θυμάται το Θεό. “Μνημονευτέον μάλλον Θεού ή αναπνευστέον”, έλεγε ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και “αδιαλείπτως προσεύχεσθαι”, κήρυττε ο Απόστολος Παύλος. Μέσα στην ιερά ατμόσφαιρα που δημιουργεί η προσευχή, πρέπει να ζει και να αναπνέει ο χριστιανός.
Το “αδιαλείπτως προσεύχεσθαι” εφαρμόζει και η Εκκλησία μας, με τις ιερές ακολουθίες. Βέβαια, η ιδανική προσευχή, συνδεδεμένη με το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας, είναι η Θεία Λειτουργία, που περιέχει όλα τα είδη προσευχής, και ευχαριστία και δοξολογία και δέηση. Αλλά και οι ιερές ακολουθίες, είναι και αυτές προσευχές. Ο Δαυίδ, αν και ήταν απασχολημένος με τόσες φροντίδες γα τη διοίκηση του βασιλείου του, όμως εύρισκε καιρό, όχι μια αλλά πολλές φορές την ημέρα να προσευχηθεί. “Επτάκις της ημέρας ήνεσά σε”, λέει στους Ψαλμούς.
Η Εκκλησία, καθώς βλέπει κανείς στο ωραίο βιβλίο της, το “Ωρολόγιο”, έχει ορίσει σε όλο το εικοσιτετράωρο ορισμένες ώρες, που κάθε πιστός καλείται να προσευχηθεί στο Θεό. Οι ώρες αυτές είναι οι εξής:
Το μεσονυκτικό. Τα μεσάνυκτα συνδέθηκαν με την ώρα ελεύσεως του Κυρίου, της δευτέρας ενδόξου παρουσίας Του. Ο Ίδιος ο Κύριος συνιστούσε στους μαθητές Του να γρηγορούν, να αγρυπνούν και να προσεύχονται, γιατί δεν γνωρίζουν ποια ώρα θα έρθει. Ιδίως στην παραβολή των δέκα παρθένων, προσδιορίζεται το μεσονύκτιο, ως η ώρα ελεύσεως του Νυμφίου. Όπως τότε “μέσης νυκτός” ακούστηκε η κραυγή “ιδού ο νυμφίος”, έτσι και την ώρα εκείνη, “μέσης νυκτός”, θα αντηχήσει η σάλπιγγα της παρουσίας Του. Οι πιστοί, δεν θα ζήλευαν το ρόλο των μωρών, των κοιμωμένων παρθένων. Πόθος τους μεγάλος θα ήταν να ανήκουν στον κλήρο των φρονίμων, να γρηγορούν και να αναμένουν μαζί μ’ αυτές, να έχουν έλαιον στις λαμπάδες τους. Αν έλθει όμως η δευτέρα παρουσία του Κυρίου, τότε και οι νεκροί θα αναστηθούν και θα επακολουθήσει η γενική κρίση. Νέα λοιπόν θέματα προστίθενται στα προηγούμενα: η ανάσταση των νεκρών και η κρίση. Αλλά και αυτό το φυσικό ξύπνημα και το σήκωμα-έγερση από το κρεβάτι, δεν ήσαν εικόνες εκείνης της εγέρσεως από το βαθύ ύπνο του θανάτου και της εξόδου από τους τάφους; Και η είσοδος στο ναό, τον επίγειο ουρανό, δεν ήταν μια ζωντανή εικόνα της παραστάσεως προ του Χριστού και της εισόδου μας στον ουράνιο παράδεισο, τον νυμφώνα της δόξης; Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε η ακολουθία του μεσονυκτικού, με τα θέματα που είπαμε.
Ο Όρθρος. Η ακολουθία του Όρθρου, είναι μια ευχαριστία και δοξολογία προς το Θεό, δημιουργό και δοτήρα των αγαθών, που αξίωσε τα πλάσματά Του να περάσουν τη νύκτα και να δουν και πάλι το φως της ημέρας. Το φως το αισθητό που φωτίζει τον κόσμο, είναι εικόνα και τύπος του αληθινού φωτός, του Χριστού, που επεφάνη μέσα στο σκοτάδι και έλαμψε μέσα στις καρδιές μας. Χαιρετίζουν δηλαδή οι πιστοί, την ανατολή του ζωοδότη ηλίου και δοξάζουν τον κτίστη του, αλλά στη φυσική αυτή εικόνα βλέπουν τον αληθινό ήλιο της δικαιοσύνης, που ανέτειλε από την κοιλιά της Παναγίας μας, για την σωτηρία του κόσμου. Αλλά συγχρόνως είναι και δέηση. Δέηση για τη ευλογία των έργων των χεριών μας, που θ’ αρχίσουν σε λίγο την εργασία και για την καθοδήγηση των διαβημάτων μας, έτσι ώστε ολόκληρη η μέρα να είναι τελεία, αγία, ειρηνική και ευάρεστη στο Θεό.
Η Πρώτη Ώρα. Η ώρα αυτή, κατά το ιουδαϊκό ωρολόγιο αντιστοιχεί με τη δική μας 7η πρωινή. Θέμα της ακολουθίας αυτής είναι η έλευση του φωτός, η αρχή της ημέρας. Την ώρα που διαβάζεται αυτή η ακολουθία, ο ήλιος ανατέλλει και διαλύει το σκοτάδι της νύκτας. Οι πιστοί παρακαλούν το Χριστό, που είναι το φως το αληθινό, να λάμψει στις καρδιές και στα πρόσωπά τους, για να γίνουν “υιοί φωτός” και κληρονόμοι της ουράνιας βασιλείας Του.
Η Τρίτη Ώρα. Κατά τη τρίτη ώρα, την 9η δηλαδή πρωινή, κατήλθε το Άγιο Πνεύμα στους Αποστόλους, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής. Στο γεγονός αυτό αναφέρεται και η ακολουθία της ώρας αυτής. Η ζωή των πιστών, είναι ζωή “εν Πνεύματι Αγίω”. Αυτό κατευθύνει τις σκέψεις και τις ενέργειές τους. Αυτό χαρίζει την ειρήνη στις θλιβόμενες και δοκιμαζόμενες από την ταραχή του κόσμου καρδιές των πιστών και Αυτό προσανατολίζει τις επιθυμίες και τα αιτήματα των ανθρώπων προς το θέλημα του Θεού.
Η Έκτη Ώρα. Η έκτη ώρα, είναι η μεσημβρία, η 12η, που συμπίπτει με την ώρα της σταυρώσεως του Κυρίου. Στο σωτήριο λοιπόν πάθος συγκεντρώνει η Εκκλησία την προσοχή των πιστών, κατά την ώρα αυτή. Και ανάλογα μ’ αυτό προσαρμόζει την προσευχή μας. Είναι ευχαριστήριος για την μεγάλη αγάπη του σταυρωθέντος για μας, αλλά και ικετήριος, για να μπορέσουμε και μεις οι ταπεινοί μιμηταί του Χριστού, να σταυρώσουμε τα πάθη μας και να λυτρωθούμε από τους ποικίλους πειρασμούς του εχθρού, που μας περικυκλώνουν την ώρα αυτή, στο μέσον της καθημερινής δραστηριότητός μας.
Η Ενάτη Ώρα. Η ενάτη ώρα, είναι η ώρα του θανάτου του Χριστού μας, πάνω στο σταυρό και αντιστοιχεί με την 3η μεσημβρινή. Ευχαριστήριος και πάλι και νικητήριος είναι η δοξολογία μας. Αλλά και δέηση, για να μπορέσουμε και μεις, να νεκρώσουμε το φρόνημα της σαρκός μας, να αποθέσουμε τον παλαιό άνθρωπο και να ζήσουμε την νέα εν Χριστώ ζωή, των σταυρωθέντων και συναναστάντων μαζί Του νέων ανθρώπων.
Οι ακολουθίες των ωρών, δεν μπόρεσαν να ζήσουν έξω από τα μοναστήρια, στους ενοριακούς ναούς. Και τούτο, γιατί οι πιστοί στο κόσμο, δεν ήταν δυνατόν να διακόπτουν τις εργασίες τους τέσσερις φορές την ημέρα και να πηγαίνουν στην εκκλησία. Παραμένουν όμως πάντα μια μοναδική ευκαιρία, να αποσπάσουμε το νου μας από τις ατέλειωτες βιοτικές καθημερινές μέριμνες, και να σκεπτόμαστε πως η κάθε ημέρα ανήκει στο Θεό, η δε ζωή μας και οι ώρες της, θα πρέπει να είναι σε πλήρη αναφορά με τα γεγονότα της ζωής του Χριστού μας.
Ο Εσπερινός. Την ώρα που ο ήλιος δύει, και η μέρα φθάνει στο τέλος της, η εκκλησία μας καλεί τους πιστούς σε προσευχή. Να δοξολογήσουν το Θεό, για την παρέλευση μιας ακόμη ημέρας, αλλά και να δεηθούν σ’ Αυτόν για την εσπέρα και τη νύκτα που έρχεται. Ο άνθρωπος από το Θεό έχει την ύπαρξή του. Από Αυτόν περιμένει βοήθεια και προστασία. Ο χρόνος της ζωής του είναι στα χέρια Του. Ημέρα και νύκτα είναι υπό την εξουσία Του. Επομένως προς Αυτόν ανεβαίνει η προσευχή μας, ως θυμίαμα ευωδιαστό, την ώρα που ο ήλιος γνωρίζει τη δύση του και απλώνει το εσπερινό ιλαρό φως.
Το Απόδειπνο. Η ακολουθία αυτή αποτελεί τον επίλογο των προσευχών του εικοσιτετραώρου. Μετά τον κάματο της ημέρας και τις αμέτρητες σκέψεις που πέρασαν από το νου μας, με το Απόδειπνο, κάνουμε μια ανασκόπηση των έργων μας. Την ώρα αυτή νοιώθουμε την ανάγκη να ζητήσουμε συγγνώμη από το Θεό μας για τις ποικίλες παραβάσεις μας. Η ώρα, λίγο πριν τον ύπνο μας, είναι ώρα μετανοίας. Η επομένη ημέρα, δεν γνωρίζουμε αν θα ξημερώσει για μας. Πηγαίνουμε για ένα “μικρό θάνατο” και θα πρέπει τουλάχιστον τα μικρά λάθη της μέρας που δεν καταλάβαμε, να συγχωρηθούν, να μείνουμε σταθεροί στη πίστη μας και να περιμένουμε την ταχεία από τον ύπνο εξανάστασή μας, προκειμένου να συνεχίσουμε την δοξολογία του Θείου Ονόματος.
Οι ιερές αυτές ακολουθίες της Εκκλησίας μας, είναι το πιο ωραίο και διδακτικό σχολείο της πνευματικής ζωής. Όσοι τακτικά, ανελλιπώς, σπουδάζουν στο σχολείο αυτό, γίνονται πραγματικά πνευματοφόροι και αποκτούν μία άλλη φιλοσοφία για την ζωή. Ανακαλύπτουν τα μυστικά του Αγίου Πνεύματος, που φώτισε τους αγίους Πατέρες μας και συνέθεσαν τις ακολουθίες αυτές, αλλά και παίρνουν σαν τις μέλισσες το νέκταρ της χάριτος του Θεού. Αληθινά μακάριοι είναι οι πιστοί εκείνοι, που διαθέτουν χρόνο, παρακολουθούν ή και διαβάζουν μόνοι τους τις ακολουθίες στο σπίτι. Διδάσκονται, εμπνέονται, εξυψώνονται, καθαρίζονται, αγιάζονται.

.

Για επικοινωνία μαζί μας :
Τηλέφωνο : +30-210-9712456
Φαξ : +30-210-9712456
Ταχυδρομική διεύθυνση : πλατεία Αγ. Δημητρίου, 173 43 – Αγ. Δημήτριος
Ηλεκτρονική διεύθυνση : inad.dad@dad.com