ΕΝΟΡΙΑΚΟ ΕΡΓΟ

---

Θ Ε Μ Α : “ ΠΡΟΣΦΟΡΟ - ΠΡΟΣΚΟΜΙΔΗ”.

Το κέντρο της πνευματικής ζωής του πιστού, είναι η Θεία Λειτουργία. Κατά την σύναξη των πιστών στην ιερά αυτή ακολουθία, είναι παρών ανάμεσά τους, ο Ίδιος ο Χριστός, τον Οποίον μεταλαμβάνουν με την Θεία Κοινωνία. Όλες οι προσευχές στο σπίτι και οι ακολουθίες στο Ναό, είναι καλές και ωφέλιμες. Κατά κυριολεξία όμως, η “τροφή της ψυχής” είναι η Θεία Ευχαριστία, κατά την οποία γινόμαστε οργανικά μέλη του Θείου Σώματος, σύσσωμοι και σύναιμοι Χριστού. Η Θεία Λειτουργία είναι η κορυφή όλων των ιερών ακολουθιών, η δε Θεία Κοινωνία, το μυστήριο των μυστηρίων της Εκκλησία μας.
Το ιερό αυτό μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, έχει ως αφετηρία του το υπερώο της Ιερουσαλήμ. Εκεί ο Χριστός μας, ευρισκόμενος μαζί με τους δώδεκα μαθητές Του, για να φάνε για τελευταία φορά πριν το πάθος Του, πήρε στα άγια χέρια Του το ψωμί, το ευλόγησε, το έκοψε, και το έδωσε στους μαθητές Του, λέγοντας: “Φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου, το υπέρ ημών κλώμενον. Τούτο ποιείται εις την εμήν ανάμνησιν”. (Λουκ.κβ΄19-20) Το ψωμί λοιπόν, έγινε το Σώμα του Χριστού. Πώς έγινε; Ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να καταλάβει. Ο Θεός μας, αυτόν τον τρόπο διάλεξε, για να μας παραδώσει αυτό το μεγάλο μυστήριο. Και εφ’ όσον ο Θεός το έπραξε και μας σύστησε να το κάνουμε και μεις, δηλαδή να παίρνουμε μέσα μας το Σώμα Του, είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι το “ευλογημένο ψωμί” της Θείας Λειτουργίας είναι το Σώμα Του, έστω κι αν εξωτερικά φαίνεται ως ψωμί. Εάν φυσικά είχαμε φτάσει, με τον πνευματικό αγώνα μας, σε υψηλό πνευματικό επίπεδο, θα μας αξίωνε ο Θεός να δούμε, τί ακριβώς συμβαίνει όταν κοινωνούμε, όπως το έβλεπαν πολλοί άγιοί μας: το μεταδιδόμενο, ήταν κατά κυριολεξία Σώμα-σάρκα Χριστού, μέσα σε πραγματικό ζεστό-ζωντανό Αίμα.
Η Θεία Ευχαριστία λοιπόν, γίνεται με το ψωμί και το κρασί που προσφέρουμε στο Ναό. Τα δώρα αυτά, επειδή τα προσφέρουμε, ονομάστηκαν “προσφερόμενα” ή “προσκομιζόμενα”, από το ρήμα προσκομίζω, και κυρίως το ψωμί ονομάστηκε “πρόσφορο”. Είναι ένα ζυμωμένο ψωμί, σε σχήμα στρογγυλό, για να συμβολίζει το “άναρχο” του Θεού. Όπως ο κύκλος δεν έχει αρχή και τέλος, έτσι και δια του στρογγυλού σχήματος του προσφόρου, δηλώνεται ότι ο Θεός δεν έχει αρχή και τέλος. Στην επάνω επιφάνειά του, υπάρχει μια στρογγυλή σφραγίδα, με τετράγωνα σχήματα. Το κεντρικό τετράγωνο σχήμα, έχει τα αρχικά γράμματα, ΙΣ ΧΡ ΝΙΚΑ. Αυτό το κομμάτι βγάζει ο Ιερέας για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, και ονομάζεται “αμνός”. Δίπλα υπάρχει ένα τριγωνικό σχήμα, το δε αντίστοιχο κομμάτι που βγάζει, ονομάζεται μερίδα της Θεοτόκου. Από την άλλη πλευρά του αμνού, υπάρχει άλλο τετράγωνο σχήμα, μέσα στο οποίο υπάρχουν εννέα μικρά τρίγωνα, ανά τρία σε τρεις σειρές, και το κομμάτι αυτό ονομάζεται μερίδες των Αγγέλων-Αγίων. Το πρόσφορο θα πρέπει να είναι ζυμωμένο στο σπίτι, από αγνό σιτάρι και από πρόσωπο που έχει εξομολογηθεί και ζει ζωή πνευματική. Η συνήθεια που έχουν πολλοί πιστοί, να αγοράζουν πρόσφορο από το φούρνο, έτοιμο, δεν είναι καλή. Αφού ζυμωθεί το πρόσφορο με προσοχή και προσευχή, και ψηθεί στο φούρνο, τυλίγεται μέσα σε καθαρή άσπρη πετσέτα και με πολύ ευλάβεια προσφέρεται στο Ναό, στο Ιερό Βήμα. Αυτή όλη η ευλάβεια απαιτείται, διότι το πρόσφορο συμβολίζει την Παναγία μας. Όπως απ’ Αυτήν γεννήθηκε ο Χριστός μας, και συγκεκριμένα από την ευλογημένη κοιλιά της, έτσι και από το πρόσφορο εξάγεται το κεντρικό κομμάτι του, το οποίο θα γίνει Σώμα Χριστού. Επομένως, εκείνοι που προσφέρουν πρόσφορο στο Ναό, συμβολίζουν τους Θεοπάτορες, Ιωακείμ και Άννα, οι οποίοι προσέφεραν το παιδί τους, την Παναγία μας, στο Ναό, ώστε να ετοιμαστεί για τη μεγάλη και κοσμοσωτήρια αποστολή της.
Όταν ο Ιερέας τελέσει την ειδική ακολουθία -για την οποία θα μιλήσουμε πιο κάτω- που ονομάστηκε και αυτή “προσκομιδή”, κατά την οποία εξάγει τον αμνό και τις μερίδες από το πρόσφορο, δηλαδή της Θεοτόκου, των Αγγέλων-Αγίων και των πιστών, ζώντων και κεκοιμημένων, στην ευρύτερη ακολουθία του Όρθρου, το υπόλοιπο ή τα υπόλοιπα πρόσφορα, εάν χρησιμοποιήσει τρία πρόσφορα, που απομένουν, τα παραδίδει στους βοηθούς που διακονούν στο Ιερό, ώστε να κοπούν σε μικρά κομμάτια. Αυτά τα κομμάτια ονομάζονται “αντίδωρο”. Όπως και η λέξη φανερώνει, το αντίδωρο το παίρνουν όσοι πιστοί δεν κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων, ως μία ευλογία, δηλαδή αντί του μεγάλου Δώρου που είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Ο σκοπός του πιστού, μέσα στη Θεία Λειτουργία, είναι να πάρει το Δώρο και όχι το αντί-Δωρο. Μόνο όποιοι έχουν κάποιους λόγους, τους οποίους έχουν εξομολογηθεί στον πνευματικό του πατέρα και δεν επιτρέπεται να πάρουν το Δώρο, παίρνουν το αντί-Δωρο. Επίσης ορισμένα αντίδωρα, είναι τυλιγμένα σε άσπρο χαρτί και ονομάζονται “υψώματα”. Ουσιαστικά είναι και αυτά αντίδωρα, τα οποία προορίζονται για εκείνους που προσέφεραν πρόσφορο στον Ναό ή εορτάζουν, τιμής ένεκεν.
Ας πούμε τώρα και λίγα λόγια για τον τρόπο ετοιμασίας της Θείας Λειτουργίας, που έχει σχέση με το πρόσφορο. Όπως προείπαμε, ο Ιερέας αφού φορέσει τα ιερά του άμφια και πλύνει τα χέρια του, πράξη συμβολική, που δηλώνει την ψυχική και σωματική του καθαρότητα, πηγαίνει σ’ ένα τραπέζι δίπλα από την Αγία Τράπεζα, που και αυτό ονομάστηκε “πρόθεση” ή “προσκομιδή”, και εκεί τοποθετεί τα ιερά σκεύη, τα οποία θα χρησιμοποιήσει στην Θεία Λειτουργία. Ακόμα, εκεί τοποθετεί τα πρόσφορα, το κρασί, το νερό και τα δίπτυχα, με τα ονόματα ζώντων και κεκοιμημένων. Αρχίζοντας ο Ιερέας την ακολουθία της προσκομιδής, “υψώνει” τα πρόσφορα που θα προσκομίσει, (από τα υψωμένα αυτά πρόσφορα κανονικά εξάγονται τα κομμάτια που έχουν τμήμα της σφραγίδας του προσφόρου, και ονομάζονται υψώματα) και εξάγει με την ιερά λόγχη από το πρώτο πρόσφορο τον αμνό, από το δεύτερο την τριγωνική μερίδα της Θεοτόκου, από το τρίτο τη μερίδα των Αγγέλων-Αγίων, τα τοποθετεί στο ιερό δισκάριο και εν συνεχεία ρίχνει στο άγιο ποτήριο κρασί και νερό και τέλος διαβάζοντας τα ονόματα ζώντων και κεκοιμημένων, εξάγει τις μερίδες τους τις οποίες βάζει μπροστά από τον αμνό, στα αριστερό και δεξιό μέρους του, αντιστοίχως. Όταν ολοκληρωθεί η ακολουθία, ο Ιερέας καλύπτει τα άγια σκεύη με τα ιερά καλύμματα. Την ώρα που ψάλλεται ο “χερουβικός ύμνος”, στη Θεία Λειτουργία, ο Ιερέας παίρνει τα ιερά σκεύη με τα τίμια δώρα και μεγαλοπρεπώς τα μεταφέρει στην Αγία Τράπεζα, με τη λεγόμενη “μεγάλη είσοδο”, που συμβολίζει την πορεία του Χριστού στο Γολγοθά και το σωτηριώδες πάθος Του. Τη στιγμή που ο Ιερέας πει την εκφώνηση, “τα Σα εκ των σων, σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα”, τότε η Εκκλησία, κλήρος και λαός, προσεύχεται και παρακαλεί δια του λειτουργού το Άγιο Πνεύμα, να έλθει και να μεταβάλλει, τον μεν άρτο-αμνό σε Σώμα Χριστού τον δε οίνο σε Αίμα Χριστού. Και πράγματι, τα πρώην τίμια δώρα, γίνονται τώρα ο Χριστός, ο προσφερόμενος, ο διαδιδόμενος και αγιάζων τους πιστούς που μετέχουν του ιερού μυστηρίου. Τέλος ο Ιερέας ρίχνει στο άγιο ποτήριο το άχραντο Σώμα, κατά την ώρα που ψάλλεται το λεγόμενο κοινωνικό, (ύμνος που ψάλλεται αργά προκειμένου να ετοιμαστεί η Θεία Κοινωνία). Με τον τρόπο αυτό ετοιμάζει τη Θεία Κοινωνία και καλεί τους πιστούς να προσέλθουν. Τις υπόλοιπες μερίδες τις ρίχνει στο άγιο ποτήριο μετά τη μετάληψη των πιστών.
Το πρόσφορο λοιπόν αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της Θείας Λειτουργίας. Χωρίς αυτό, χωρίς δηλαδή ψωμί, δεν μπορεί να τελεστεί το ιερό μυστήριο. Η Θεία Λειτουργία “αρχίζει” από την ώρα της ετοιμασίας του προσφόρου, η δε συμβολή της γυναίκας που ετοιμάζει το πρόσφορο, είναι ουσιώδης. Επομένως, το ερώτημα γιατί οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να λειτουργούν, δεν ευσταθεί, διότι η γυναίκα “λειτουργεί” στην Εκκλησία μ’ ένα ιδιαίτερο ρόλο: της ετοιμασίας και προσφοράς των τιμίων δώρων.


Ετοιμασία - ζύμωμα του προσφόρου.

Υλικά που απαιτούνται:
5 φλιτζάνια τσαγιού αλεύρι (τρία φλιτζάνια μαλακό, δύο φλιτζάνια σκληρό).
2 φλιτζάνια τσαγιού χλιαρό νερό (περίπου).
1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι
νωπή μαγιά μπύρας στο μέγεθος ενός αμυγδάλου.
Θα χρειαστούμε την ειδική σφραγίδα για πρόσφορα.
Διαλύουμε τη μαγιά σε μισό φλιτζάνι από το χλιαρό νερό. Σε μια λεκάνη βάζουμε το αλεύρι και κάνουμε μια λακουβίτσα στη μέση. Ρίχνουμε το αλάτι, προσθέτουμε τη διαλυμένη μαγιά και σιγά-σιγά το υπόλοιπο χλιαρό νερό, ώστε να γίνει μια ζύμη σφικτή. Ζυμώνουμε καλά για αρκετή ώρα. Αν δούμε ότι χρειάζεται λίγο ακόμη νερό, βουτάμε τις γροθιές μας σε χλιαρό νερό και ζυμώνουμε ξανά τη ζύμη, μέχρι να το απορροφήσει.
Όταν είναι έτοιμο, το πλάθουμε σ’ ένα στρογγυλό “πρόσφορο” και το τοποθετούμε σε ένα καλά αλευρωμένο ταψί, λίγο μεγαλύτερό του, για να χωρέσει όταν ανέβει. Αλευρώνουμε λίγο το πρόσφορο από πάνω, και αφού αλευρώσουμε λίγο και την ειδική σφραγίδα, την πιέζουμε στο κέντρο για να φαίνεται καλά, ακόμη και όταν φουσκώσει το ψωμί.
Το σκεπάζουμε και το βάζουμε σε ζεστό μέρος για να ανέβει (χρειάζεται περίπου 30 λεπτά).
Όταν είναι έτοιμο να το ψήσουμε, με ένα βουρτσάκι βουρτσίσουμε το πρόσφορο για να φύγει το περιττό αλεύρι και το ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 45 λεπτά έως 1 ώρα.

Για επικοινωνία μαζί μας :
Τηλέφωνο : +30-210-9712456
Φαξ : +30-210-9712456
Ταχυδρομική διεύθυνση : πλατεία Αγ. Δημητρίου, 173 43 – Αγ. Δημήτριος
Ηλεκτρονική διεύθυνση : inad.dad@dad.com