ΕΝΟΡΙΑΚΟ ΕΡΓΟ

---

Θ Ε Μ Α: “ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ - ΤΑΜΑΤΑ”

Πάντοτε ο άρτος, σαν βασικό στοιχείο της τροφής του ανθρώπου και της διατηρήσεως της ζωής του, είχε προτεραιότητα στην τιμή έναντι των άλλων τροφών. Ανέκαθεν εθεωρείτο δείγμα θείας ευλογίας η παρουσία άρτου στο τραπέζι. Μάλιστα οι αρχαίοι έλληνες, λάτρευαν ως θεά τη Δήμητρα που παρείχε τους καρπούς της γης, και ιδιαίτερα το σιτάρι. Την μεγάλη σημασία του άρτου για την συντήρηση της ζωής, ο λαός μας πολύ πρόσεχε, γι’ αυτό και η φράση, “ο επιούσιος άρτος”, ταυτίστηκε με τον καθημερινό αγώνα, το μεροκάματο, του εργαζομένου για να ζήσει ο ίδιος και η οικογένειά του. Επίσης, και σήμερα υπάρχει σε πολλούς απλοϊκούς ανθρώπους, η ευλογημένη συνήθεια, όταν βρίσκουν στο δρόμο πεταμένο ψωμί, να το παίρνουν με ευλάβεια και να το βάζουν σε μέρος που να μη πατηθεί. Και όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε εποχές πείνας και δυστυχίας του λαού ή αγνωμοσύνης μας απέναντι στα αγαθά του Θεού, χρησιμοποιούμε την φράση: “είπαμε ή θα πούμε το ψωμί ψωμάκι”.
Η προσφορά και ευλογία των άρτων και των υπολοίπων δώρων, λάδι και κρασί, σε ειδική τελετή, κατά την διάρκεια της ιεράς ακολουθίας που λέγεται “αρτοκλασία”, έχει τη ρίζα της στην εποχή του Χριστού. Ο ίδιος ο Κύριός μας, όταν βρέθηκε σε έρημο τόπο, διδάσκοντας το λαό και η ώρα είχε περάσει ώστε ο κόσμος να μη μπορεί να προμηθευτεί τα στοιχειώδη για τη βραδινή διατροφή του, ευλόγησε τους πέντε άρτους που υπήρχαν και έτσι πρόσφερε τροφή σε πέντε χιλιάδες ανθρώπους, χωρίς τις γυναίκες και τα παιδιά. (Ματθ.ιδ΄15-21) Αργότερα, μετά την ανάστασή Του, και ενώ οι δύο μαθητές κατηφείς και θλιμμένοι, πήγαιναν προς το χωριό Εμμαούς συζητώντας για τα όσα είχαν συμβεί στα Ιεροσόλυμα, σχετικά με την σταύρωση του Χριστού, εμφανίστηκε ο αναστημένος Κύριος, ως συνοδοιπόρος τους και τους ερμήνευε τις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, που μιλούσαν για το θείο πάθος. Όταν έφθασαν στον προορισμό τους, σε κάποιο σπίτι, ο Κύριος πήρε στα χέρια Του το ψωμί, το ευλόγησε και κόβοντάς το, το έδωσε στους δύο μαθητές Του. (Λουκ.κδ΄30) Το σπουδαιότερο όμως γεγονός, που καθιέρωσε την χρήση του άρτου, ως βασικού στοιχείου στη θεία λατρεία και συγκεκριμένα στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας, είναι ο μυστικός Δείπνος. Τότε ο Κύριος, μοιράζοντας στους μαθητές Του, τον ευλογημένο άρτο που κρατούσε, το Σώμα Του, είπε: “Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου, το υπέρ ημών κλώμενον εις άφεσιν αμαρτιών”. Η μεταβολή λοιπόν του άρτου, στο Πανάγιο Σώμα του Χριστού μας, από τον Ίδιο και στη συνέχεια από τους Αποστόλους και τους διαδόχους τους, Επισκόπους και Ιερείς, σε κάθε θεία λειτουργία, σύμφωνα με την θεία εντολή, “τούτο ποιείται εις την εμήν ανάμνησιν”, ήταν επόμενο να αποτελέσει την αιτία και το υπόβαθρο για το μεγάλο σεβασμό των χριστιανών απέναντι στον άρτο.
Όταν ο Χριστός δίδασκε τα πλήθη για την ουράνια τροφή που έβρεξε ο Θεός στους Ισραηλίτες, κατά την πορεία τους στην έρημο, το γνωστό μάννα, τους είπε: “ Εγώ είναι ο άρτος της ζωής. Εκείνος που έρχεται σε μένα δεν θα πεινάσει και εκείνος που πιστεύει σε μένα, δεν θα διψάσει ποτέ”. (Ιω.στ΄35-36) Ο άρτος επίσης, εθεωρείτο και σύμβολο της ενώσεως των πιστών με το Χριστό, στην αιώνιο ζωή. Οι κληρονόμοι της αιωνιότητος, θα γευθούν τα αγαθά του ουρανού και συγκεκριμένα του ουρανίου άρτου, που θα βρίσκεται στο τραπέζι του Κυρίου: “Μακάριος όστις φάγεται άρτον εν τη βασιλεία του Θεού”. (Λουκ.ιδ΄5)
Το όνομα της ευλογία των άρτων, “αρτοκλασία”, φανερώνει ότι η πράξη αυτή γινόταν στις συνάξεις των πρώτων χριστιανών, στις αγάπες. Κλάσις του άρτου, σημαίνει, τεμαχισμός, κομμάτιασμα του ψωμιού, και εν συνεχεία διανομή του. Πριν όμως γίνει αυτή η “κλάσις”, διαβαζόταν κάποια σχετική προσευχή και έτσι, ο κοινός άρτος ήτανε ευλογημένος. Σήμερα στις εκκλησίες μας οι πιστοί, προσφέρουν πέντε άρτους με γλυκιά γεύση, λίγο λάδι και κρασί, ιδιαίτερα σε μεγάλες γιορτές ή στην πανήγυρη του ναού και ο Ιερέας τελεί την ειδική αυτή ακολουθία, στο τέλος του εσπερινού ή στον όρθρο. Αφού ευλογηθούν τα δώρα αυτά, ο Ιερέας θυμιάζοντάς τα, ψάλλει τον ωραίο ύμνο προς την Παναγία μας: “Θεοτόκε παρθένε, χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία, ο Κύριος μετά σου. Ευλογημένη συ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου, ότι Σωτήρα έτεκες των ψυχών ημών”. Η ευλογημένη κοιλιά της Παναγίας μας, δέχτηκε τον ευλογημένο καρπό της σωτηρίας μας, τον Ιησού Χριστό.
Με την αρτοκλασία η Εκκλησία μας θέλει να μας διδάξει, πόσο ιερό και ευλογημένο είναι το ψωμί που τρώμε. Κάθε καρπός της γης είναι δώρο Θεού, για να ζήσει ο άνθρωπος. Ιδιαίτερα όμως το σιτάρι από το οποίο γίνεται το ψωμί. Γι’ αυτό και ο χριστιανός, που γνωρίζει ότι ο Θεός είναι ο χορηγός της ζωής, δοξάζει και ευγνωμονεί τον δωρεοδότη Θεό με την πράξη του αυτή. Έτσι αποδεικνύει ότι ζει όχι για να τρώει, αλλά το αντίθετο και ακόμη περισσότερο, αυτό που τρώει το θεωρεί ευλογία, μέσο κοινωνίας με το Θεό, αιτία δοξολογίας Του, έκφραση αγάπης στην Πατρική φροντίδα για τη ζωή του.
Στο ναό μας, εκτός από τους άρτους, οι πιστοί προσφέρουν και άλλα αντικείμενα τα οποία ονομάζονται τάματα. Τι είναι αυτά τα τάματα; Είναι εκδηλώσεις ευγνωμοσύνης προς το Θεό και τους αγίου μας. Οι άγιοι, γεμάτοι αγάπη και στοργή για τους συνανθρώπους τους, όπως προσεύχονταν γι’ αυτούς κάτω στη γη, έτσι και ακόμα περισσότερο προσεύχονται στον ουρανό. Και οι δεήσεις, έχουν τα αποτελέσματά τους. “Πολύ ισχύει δέησις δικαίου ενεργουμένη” (Ιακ.ε΄16) Τα δε αφιερώματα που δίνουν οι πιστοί είναι μία απόδειξη πως πράγματι οι δεήσεις της Παναγίας και των αγίων προς το Θεό εισακούγονται και γίνονται θαύματα.
Το τάμα λέγεται και ανάθημα, από το ρήμα ανατίθημι που σημαίνει αφιέρωμα, προσφορά. Προϋποθέτει το τάμα, ένα είδος “συμφωνίας” μεταξύ του πιστού και του αγίου προσώπου στο οποίο απευθύνεται, που γίνεται με πρωτοβουλία του πιστού. Δίνει μια υπόσχεση ή αναλαμβάνει την υποχρέωση να προσφέρει κάτι ή να υποβληθεί σε κάποια θυσία ή στέρηση και συνήθως γίνεται σε ώρα κινδύνου ή ανάγκης. Εφ’ όσον ο πιστός υπόσχεται κάτι στο Θεό, οφείλει να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του. Όχι ότι ο Θεός έχει ανάγκη από το τάμα του πιστού. Αλίμονο! Όμως ο πιστός πρέπει στη ζωή του να είναι συνεπής, ειλικρινής, υπεύθυνος και σταθερός έναντι του Θεού, τον Οποίον δεν πρέπει να θυμάται μόνο στις ανάγκες του αλλά συνεχώς στη ζωή του, τηρώντας το θέλημά Του. Η Παλαιά Διαθήκη, αναφέρει χαρακτηριστικά: “ Εάν κάνεις τάξιμο στον Κύριο και Θεό σου, δεν πρέπει να βραδύνεις στην εκπλήρωσή του. Διότι αλλιώς, θα σου ζητήσει ευθύνη ο Κύριος και Θεός σου και θα είναι για σένα η αργοπορία αυτή, ενοχή παραβάσεως. Εάν όμως, δεν θέλεις να κάνεις τάμα, δεν έχεις καμία ενοχή”. (Δευτ.κγ΄22-23)
Αλλά ενώ η Εκκλησία μας δεν καταδικάζει τα ιερά αναθήματα, τα τάματα, που προέρχονται από καρδιές που πιστεύουν στο Θεό, συνιστά όμως προσοχή στους χριστιανούς, να μη γίνονται υπερβολές. Γιατί υπάρχουν δυστυχώς και τάματα παράλογα, που έρχονται σε σύγκρουση με τον ηθικό νόμο, με το θέλημα του Θεού και μάλιστα με την αγάπη προς τον πλησίον. Τέτοια τάματα τα καταδικάζει η Αγία Γραφή. Ας αναφέρουμε δύο. Το ένα είναι εκείνο το τάμα που έκανε ο Ιεφθάε, ο κριτής. Αυτός υποσχέθηκε στο Θεό, πως αν νικήσει τους εχθρούς του και γυρίσει νικητής στα Ιεροσόλυμα, θα προσφέρει θυσία στο Θεό, τον πρώτο άνθρωπο που θα τον υποδεχθεί. Ο δε πρώτος άνθρωπος που τον υποδέχθηκε νικητή, ήτανε η κόρη του, την οποία και θυσίασε! (Κριτ.ια΄29-40) Το άλλο τάμα είναι το τάμα, ή μάλλον τα τάματα, που έκαναν πολλοί Ιουδαίοι. Για να αποφύγουν την υποχρέωση που είχαν, να φροντίζουν για τους γέροντες γονείς τους, έλεγαν στους γονείς, πως δεν μπορούσαν να τους δώσουν αυτό που ζητούσαν, γιατί το είχαν κάνει “κορβάν”, δηλαδή αφιέρωμα στο Θεό.(Μαρκ.ζ΄10-13) Τέτοια τάματα τα καταδικάζει ο Κύριος. Και πρέπει να ομολογήσουμε, πως όχι λίγα τάματα των σημερινών χριστιανών, που δεν ξέρουν την πνευματικότητα και αγιότητα της πίστεώς μας, δεν είναι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού.
Ακόμα, πρέπει να έχουμε υπ’ όψη μας, αυτό που είπαμε και πιο πάνω. Ο Θεός είναι ανενδεής, δηλαδή δεν έχει ανάγκη από τις δωρεές μας. Επίσης, η σωτηρία μας δεν εξαρτάται από αυτά. Δεν σωζόμαστε με αυτό το τρόπο, αλλά μόνο με την πίστη μας στο Χριστό, που εκδηλώνεται με τη μυστηριακή ζωή μέσα στην Εκκλησία μας. Τα τάματα, οι δωρεές και οι προσφορές, έχουν και αυτά τη σχετική αξία τους, εφ’ όσον προέρχονται από μία καρδιά που πιστεύει αληθινά στο θεό και είναι καθαρή από αμαρτίες. Ας το καταλάβουμε: Μια καρδιά καθαρή, είναι το καλύτερο τάμα που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος στο Θεό. Το θέλημα του Θεού μας, είναι ολοφάνερο: “Δος μοι, υιέ, σην καρδίαν”.(Παροιμ.κγ΄26)

Για επικοινωνία μαζί μας :
Τηλέφωνο : +30-210-9712456
Φαξ : +30-210-9712456
Ταχυδρομική διεύθυνση : πλατεία Αγ. Δημητρίου, 173 43 – Αγ. Δημήτριος
Ηλεκτρονική διεύθυνση : inad.dad@dad.com